To druga część artykułu poświęconego tematowi zanieczyszczeń w pet food. Aby uzyskać pełny kontekst, zachęcamy do zapoznania się z pierwszą częścią – dostępna jest tutaj.
Ramy prawne: jakie przepisy mają zastosowanie do karm dla zwierząt domowych?
Karmy dla zwierząt domowych formalnie są kategorią pasz. W Unii Europejskiej główne akty, których producent powinien być świadomy to m.in. rozporządzenia dotyczące higieny pasz, wymagań wprowadzania na rynek i limitów dla niektórych zanieczyszczeń. Kluczowe elementy to:
- Regulacje dotyczące wprowadzenia na rynek i użycia pasz (m.in. Rozporządzenie (WE) nr 767/2009) – określa ogólne zasady dotyczące wprowadzania pasz na rynek, etykietowania i informacji dla użytkowników.
- Rozporządzenia dotyczące higieny pasz i wymagań produkcyjnych (m.in. Rozporządzenie (WE) nr 183/2005 oraz wytyczne do jego stosowania). Te akty ustalają obowiązki związane z systemami HACCP, rejestracją i kontrolą zakładów produkujących pasze.
- Akty określające maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń (np. Dyrektywa 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 maja 2002 r. określająca maksymalne poziomy dla zanieczyszczeń w paszach, m.in. aflatoksyny B1, dioksyn czy metali). Przepisy Komisji ustalają limity dla konkretnych zanieczyszczeń, a EFSA dostarcza naukową ocenę ryzyka.
W Polsce klasyfikacja, nadzór i szczegółowe zasady wdrożenia prawa paszowego uzupełniane są przez krajowe instytucje (np. Inspekcja Weterynaryjna) – warto, by producenci karm i dystrybutorzy znali lokalne wytyczne i praktyki inspekcyjne.
Metody badawcze: czym sprawdzamy zanieczyszczenia i dlaczego to działa?
Laboratoria analizujące karmy dla zwierząt domowych korzystają z szerokiego wachlarza technik. Wybór metody zależy od celu analizy (ilościowe/ jakościowe), rodzaju matrycy (sucha karma, konserwa, surowiec) oraz wymaganej czułości.
1. LC-MS/MS (wysokosprawna chromatografia cieczowa z tandemową spektrometrią mas).
Metoda powszechnie stosowana do wykrywania i oznaczania mykotoksyn, pozostałości pestycydów i szeregu toksycznych metabolitów. LC-MS/MS charakteryzuje się wysoką czułością, selektywnością i możliwością równoczesnego oznaczania wielu analitów. To „metoda wyboru” dla badań pozostałości pestycydów i toksyn.
2. GC-MS i GC-MS/MS (chromatografia gazowa ze spektrometrią mas lub z tandemową spektrometrią mas).
Odpowiednia do oznaczeń substancji lotnych i półlotnych oraz niektórych zanieczyszczeń organicznych (np. WWA). Często używana w analizie pozostałości pestycydów lub związków powstałych w wyniku procesów technologicznych.
3. ICP-MS / ICP-OES (techniki atomowo-plazmowe).
Stosowane do określania metali ciężkich w bardzo niskich stężeniach (Pb, Cd, As, Hg). ICP-MS zapewnia czułość konieczną do oceny zgodności z dopuszczalnymi poziomami.
4. Metody mikrobiologiczne i molekularne (hodowla, PCR, metody szybkiego wykrywania).
Do wykrywania Salmonella, Listeria czy innych patogenów stosuje się klasyczne hodowle oraz szybkie testy PCR/real-time PCR, które pozwalają na szybką identyfikację i potwierdzenie wyników. Kontrola higieny produkcji wymaga regularnych badań środowiskowych i gotowych produktów.
Praktyczny przykład: jak laboratorium weryfikuje podejrzenie zanieczyszczenia mykotoksynami:
1. Przyjęcie próbek do laboratorium – kluczowe jest dostarczenie reprezentatywnej próbki (odpowiednia ilość, sposób pobrania i warunki transportu).
2. Wykonanie analiz – ilościowe oznaczenie z zastosowaniem odpowiednich technik analitycznych.
3. Sprawozdanie z badań – oprócz uzyskanych wyników możliwe jest odniesienie do obowiązujących kryteriów zawartych w przepisach prawa.
Ten schemat pozwala na szybkie i wiarygodne stwierdzenie, czy problem istnieje, jak duży jest jego zasięg i jakie kroki należy podjąć.
System GMP+
to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i rygorystycznych standardów w europejskim sektorze pasz. Obejmuje zarówno wymagania dotyczące jakości, jak i pełnego bezpieczeństwa w całym łańcuchu dostaw — od surowców, przez produkcję, po transport i magazynowanie. To nie tylko zbiór procedur, ale kompleksowy system zarządzania ryzykiem, który ma jeden cel: zagwarantować, że karmy dla zwierząt są wolne od zagrożeń chemicznych, fizycznych i mikrobiologicznych.
Dlatego tak ważne jest, że laboratorium J.S. Hamilton jest oficjalnie zarejestrowane w systemie GMP+ do oznaczania krytycznych zanieczyszczeń chemicznych. Ta rejestracja potwierdza, że nasze metody badawcze, aparatura, procesy walidacyjne i kompetencje zespołu spełniają lub przewyższają standardy branżowe. Krytyczne zanieczyszczenia chemiczne w systemie GMP+ obejmują:
- Aflatoksyna B1.
- Dioksyny.
- Dioksynopodobne PCBs.
- Niedioksynopodobne PCBs.
- Metale ciężkie: kadm, arsen, ołów, rtęć.
- Fluor.
- Pestycydy.
W zakresie pozostałych zanieczyszczeń chemicznych wymagana jest akredytacja zgodna z normą.
W praktyce oznacza to, że nasi klienci mogą korzystać z badań, które są akceptowane w międzynarodowym obrocie towarami paszowymi i stanowią solidny fundament dla zgodności z wymaganiami prawnymi oraz audytami jakościowymi. GMP+ to realna gwarancja bezpieczeństwa, którą wspólnie budujemy na każdym etapie naszych analiz.
Niebawem udostępnimy trzecią część cyklu, która domknie temat bezpieczeństwa karmy w ujęciu praktycznym.