Opakowanie żywności i jego aspekt wizualny, jest bardzo ważnym narzędziem marketingowym w postrzeganiu produktu przez konsumenta. Niezwykle istotną rolę w postrzeganiu odgrywają wybrane rodzaje farb drukarskich. Wybór ten nie może być podyktowany tylko strategią marketingową, ale należy uwzględnić także potencjalne zagrożenia dla zdrowia wynikające z migracji składników farby. Farby drukarskie stosowane w materiałach do pakowania żywności zawierają substancje, które mogą migrować, takie jak: surowce, fotoinicjatory i akrylany, produkty uboczne utwardzaczy, rozpuszczalniki lub produkty rozpadu i reakcji pomiędzy składnikami farb w warunkach przechowywania i ich stosowania.
W produkcji farb drukarskich można stosować ponad pięć tysięcy różnych substancji chemicznych. Niektóre substancje są ocenione przez EFSA, Swiss Ordinance, niemiecką ordynację dotyczące farb drukarskich, czy EuPIA i są ograniczone limitami migracji specyficznej (SML). Jednak większość substancji chemicznych w farbach drukarskich znajdujących się w wykazach branżowych, nie jest w pełni oceniona pod względem ryzyka, a dane toksykologiczne mogą być niedostępne. Mimo to, producenci mają obowiązek wykazania bezpieczeństwa stosowania, a państwowa inspekcja do kontroli tego wymagania.
WYMAGANIA PRAWNE:
Sama farba drukarska nie musi być badana jako taka, ponieważ jej skład może się zmieniać w trakcie procesu drukowania. Ponadto podłoże ma wpływ na właściwości migracyjne składników farby. Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 wymaga, aby gotowy wyrób dla materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością był badany i/lub oceniany w rzeczywistych warunkach użytkowania. Ponadto kontrola wewnętrzna oparta na deklaracjach zgodności i dokumentacji uzupełniającej, jest ważnym warunkiem wstępnym dla ograniczenia tego zanieczyszczenia i zapewnienia zgodności z prawodawstwem UE. Jest to ogólny punkt zapewnienia jakości, pomimo iż prawodawstwo europejskie nie reguluje w sposób szczególny kwestii farb drukarskich.
OGÓLNE I PODSTAWOWE WYMAGANIA OKREŚLONE W ZAŁĄCZNIKU DO ROZPORZĄDZENIA UE 2023.20076 (GMP) SĄ NASTĘPUJĄCE:
- Farby drukarskie stosowane na stronie materiałów i wyrobów niemającej kontaktu z żywnością powinny być opracowane i/lub stosowane w taki sposób, aby substancje z zadrukowanej powierzchni nie były przenoszone na stronę mającą kontakt z żywnością;
- Materiały i wyroby z nadrukiem należy przenosić i przechowywać w stanie gotowym i półgotowym w taki sposób, aby substancje z powierzchni zadrukowanej nie były przenoszone na stronę mającą kontakt z żywnością:
- bezpośrednio przez podłoże lub;
- przez odbijanie (set-off), w stężeniach, które prowadzą do tego, że poziomy substancji w żywności są niezgodne z wymaganiami Art. 3 Rozporządzenia (WE) nr 1935/2004.
Transfer składników farby drukarskiej z zadrukowanego materiału opakowaniowego lub wyrobu do żywności lub płynu modelowego imitującego żywność, może zachodzić bezpośrednio jako migracja przez podłoże, poprzez kontakt z zewnętrzną (zadrukowaną) stroną w zwoju, roli lub stosie (tzw. „migracja przez odbicie”, set-off) lub poprzez fazę gazową.
Migracja składników farby drukarskiej zależy od:
- składu farby drukarskiej i lakieru,
- podłoża, kształtu i konstrukcji opakowania,
- warunków procesu drukowania (suszenie, prędkość, wydajność lamp itp.),
- rzeczywistego/zamierzonego zastosowania (rodzaj żywności, sterylizacja, pasteryzacja),
- warunków przechowywania (temperatura, czas, ciśnienie).
NIEWIDOCZNA MIGRACJA SET-OFF
Pomimo, iż nie jest to widoczne dla ludzkiego oka, na odwrotnej stronie zadrukowanych artykułów, folii, pojemników, kubków i innych opakowań przechowywanych i transportowanych w stosach lub rolach po wydrukowaniu, może wystąpić zjawisko odbijania się farby drukarskiej. Stwarza to niebezpieczeństwo migracji substancji na niezadrukowaną wewnętrzną stronę opakowania, która ma następnie kontakt z zapakowaną żywnością. Badanie migracji i/lub obliczenia najgorszego przypadku pozwalają zmierzyć to zjawisko ilościowo i zweryfikować bezpieczeństwo gotowych opakowań.
PRAWODAWSTWO EUROPEJSKIE:
- Przepisy ramowe: Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG
- Rozporządzenie w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej: Rozporządzenie (WE) nr 2023/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w odniesieniu do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
- Materiały z tworzyw sztucznych: Rozporządzenie (UE) nr 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością
- Swiss Ordinance (SR 817.023.21) FDHA na materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi
- Nowelizacja do niemieckiego rozporządzenia w sprawie towarów konsumpcyjnych (Rozporządzenie w sprawie farb drukarskich), która weszła w życie 8 grudnia 2021 r.
- EuPIA, wytyczne dotyczące farb drukarskich do materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
OFERTA BADAŃ:
- Migracja globalna i specyficzna do wszystkich płynów modelowych imitujących żywność
- Migracja specyficzna:
- Pierwszorzędowe aminy aromatyczne (PAA) i metale wg Załącznika II do UE 10/2011
- Fotoinicjatory (inicjatory UV) i akrylany
- Plastyfikatory, przeciwutleniacze, monomery i inne dodatki zgodnie z Zał. I do UE 10/2011 i Swiss Ordinance
- Migracja specyficzna substancji dodanych nieintencjonalnie (NIAS):
- Screening GC-MS/FID
- Screening LC-QToF-MS
- Oleje mineralne (MOSH/POSH i MOAH)
- Screening Hedsapace-GC/MS (substancje bardzo lotne, pozostałość rozpuszczalników)
- Analiza sensoryczna wg. DIN 10955, EN 1230-1/-2
- Symulacja efektu SET-OFF podczas magazynowania w w rolkach i stosach
- Obliczenia najgorszego przypadku (“worst-case”)