Przełomowym momentem w historii ludzkości była uprawa roślin i domestykacja zwierząt. Wiązało się to z przejściem od gospodarki przyswajającej, opartej na zbieractwie i zdobywaniu pożywienia w polowaniach, do gospodarki wytwarzającej i rozpoczęciu osiadłego trybu życia. Pierwszym udomowionym zwierzęciem najprawdopodobniej był pies, co miało miejsce około 15 tysięcy lat temu. Kolejno dołączyły do niego kozy, owce, bydło, świnie, konie i kury domowe. W XVIII i XIX wieku nastąpił intensywny rozwój przemysłu związanego z hodowlą zwierząt. Gwałtowny wzrost demograficzny po II wojnie światowej wiązał się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na żywność. Ostatnie półwiecze to kilkukrotny wzrost produkcji podstawowych zbóż, mleka, mięsa i jaj – możliwy m.in. dzięki rozwojowi nauk biologicznych, połączeniu najnowszych osiągnięć genetyki i żywienia zwierząt.
Pasze na wagę złota – potrzeby współczesnego rynku
Rosnące zapotrzebowanie na środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego wymaga stosowania w żywieniu zwierząt większej ilości pasz treściwych, w tym przemysłowych, co ma istotny wpływ na rozwój przemysłu paszowego. Również popularność wielu gatunków zwierząt domowych towarzyszących człowiekowi i rosnąca świadomość dotycząca zapewnienia pupilom niezbędnych składników odżywczych, (w tym witamin i składników mineralnych) zwiększa popyt na odpowiednie, pełnowartościowe karmy dostosowane do potrzeb danego gatunku, wieku oraz poziomu aktywności zwierzęcia. W związku z tym produkcja i dystrybucja pasz dla zwierząt regulowana jest wieloma aktami prawnymi dotyczącymi jakości i bezpieczeństwa tych produktów. Dostępne są również wytyczne i przewodniki branżowe (jak np. FEDIAF) w zakresie produkcji, znakowania i wytycznych żywieniowych karm dla zwierząt domowych. Nadzór nad produkcją i obrotem pasz prowadzi inspekcja weterynaryjna.
Przepisy regulujące produkcję i obrót paszami
Dokumentem, który określa ogólne zasady higieny pasz, warunki zapewniające identyfikowalność pasz a także zasady rejestracji i zatwierdzania zakładów jest Rozporządzenie (WE) nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005 r. ustanawiające wymagania dotyczące higieny pasz, ze zmianami. Ma ono zastosowanie do wszystkich podmiotów działających na rynku pasz – od produkcji pierwotnej środków żywienia zwierząt aż po wprowadzenie ich do obrotu.
Co kryje się w worku z paszą? – definicje i składniki
Podstawowe definicje dotyczące rodzajów pasz można znaleźć w wielu aktach prawnych. Jednym z nich jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie wprowadzania na rynek i stosowania pasz, zmieniające rozporządzenie (WE)
nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylające dyrektywę Rady 79/373/EWG, dyrektywę Komisji 80/511/EWG, dyrektywy Rady 82/471/EWG, 83/228/EWG, 93/74/EWG, 93/113/WE i 96/25/WE oraz decyzję Komisji 2004/217/WE, ze zmianami. Zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem „materiały paszowe” oznaczają produkty pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, których zasadniczym celem jest zaspokajanie potrzeb żywieniowych zwierząt, w stanie naturalnym, świeże lub konserwowane, oraz produkty pozyskane z ich przetwórstwa przemysłowego, a także substancje organiczne i nieorganiczne zawierające dodatki paszowe lub ich niezawierające, przeznaczone do doustnego karmienia zwierząt jako takie albo po przetworzeniu, albo stosowane do przygotowywania mieszanek paszowych lub jako nośniki w premiksach”. Ponadto powyższy akt prawny zawiera informacje na temat składników analitycznych, które są obowiązkowe w znakowaniu pasz, (takich jak: białko, tłuszcz, popiół, włókno surowe, wapń, fosfor i inne) oraz dopuszczalne limity tolerancji dla deklarowanych na etykietach zawartości.
Nieproszeni goście – zanieczyszczenia w paszach
Kryteria dotyczące maksymalnych zawartości substancji niepożądanych w paszach odpowiadających paszy o zawartości wilgoci 12% określone są w Dyrektywie 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie niepożądanych substancji w paszach zwierzęcych, ze zmianami oraz implementującym ją Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 lutego 2012 r. (Dz. U. 2012, poz. 203), ze zmianami. Zanieczyszczenia zostały pogrupowane w siedmiu sekcjach:
- zanieczyszczenia organiczne i związki azotu (metale ciężkie, fluor, azotan(III), melamina);
- mykotoksyny (aflatoksyna B1, sporysz);
- toksyny właściwe dla roślin (wolny gossypol, kwas cyjanowodorowy, teobromina, winylotiooksazolidon, lotny olejek gorczyczny);
- związki z grupy węglowodorów chlorowanych, z wyjątkiem dioksyn i PCB (pestycydy chloroorganiczne);
- dioksyny i PCB;
- szkodliwe zanieczyszczenia biologiczne (różne nasiona, np. Ambrosia spp.);
- dodatki paszowe, których obecność wskutek nieuniknionego zanieczyszczenia krzyżowego jest dozwolona w paszy, dla której nie są one przeznaczone (kokcydiostatyki).
Badania pasz wykonywane w Laboratorium J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o.
Weryfikacja środków żywienia zwierząt pod kątem zawartości składników analitycznych oraz pozostałości zanieczyszczeń przeprowadzana jest przez Laboratorium J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o. z wykorzystaniem różnorodnych metod badawczych, takich jak znormalizowane metody ISO, własne procedury badawcze oraz metody opisane w Rozporządzenie Komisji (WE) nr 152/2009 z dnia 27 stycznia 2009 r. ustanawiające metody pobierania próbek i dokonywania analiz do celów urzędowej kontroli pasz, ze zmianami. J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o. jest członkiem międzynarodowego stowarzyszenia GAFTA (The Grain and Feed Trade Association) i w związku z tym stosuje w badaniach pasz również metody wskazane przez to stowarzyszenie.
Laboratorium J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o. jest również zarejestrowane w systemie GMP+ (dobrej praktyki wytwarzania i produkcji pasz), który określa zarówno wymagania jakościowe, jak i dotyczące bezpieczeństwa dla producentów, przetwórców, firm handlujących, transportujących, magazynujących, laboratoriów wykonujących analizy materiałów paszowych, pasz pełnoporcjowych i uzupełniających, dodatków paszowych i premiksów. Zatwierdzony zakres analiz obejmuje wszystkie krytyczne zanieczyszczenia chemiczne, takie, jak: aflatoksyna B1, dioksyny, dioksynopodobne PCB, niedioksynopodobne PCB, fluor, pestycydy oraz metale ciężkie: ołów, kadm, arsen, rtęć. Ponadto Laboratorium J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o. dysponuje wieloma akredytowanymi metodami badawczymi służącymi analizie pasz w zakresie innych niż wymienione powyżej, zanieczyszczeń chemicznych oraz mikrobiologicznych.
W przypadku pytań lub wątpliwości Eksperci J.S. Hamilton pozostają do Państwa dyspozycji.