Glifosat, jedna z najczęściej stosowanych substancji aktywnych w herbicydach, od lat budzi wiele kontrowersji. Jest szeroko wykorzystywany w rolnictwie do zwalczania chwastów, zarówno przed siewem jak i w trakcie wzrostu roślin uprawnych. Jego popularność wynika z wysokiej skuteczności oraz szerokiego spektrum działania. Glifosat znajduje zastosowanie głównie w uprawach zbóż, rzepaku, soi i kukurydzy. Ostatnie zmiany regulacyjne dotyczące jego stosowania, zwłaszcza w kontekście desykacji rzepaku, powodują jednak pewne nieporozumienia, które wymagają wyjaśnienia.
Obecna sytuacja prawna w kontekście desykacji rzepaku
Desykacja, czyli osuszanie roślin przed zbiorem, ma na celu ułatwienie zbioru i zapobieganie opóźnieniom wynikającym z nierównomiernego dojrzewania roślin. Do niedawna glifosat był popularnie stosowany w tym procesie, szczególnie w uprawach rzepaku. Jednakże zmiany przepisów Unii Europejskiej, wprowadzone na mocy rozporządzenia Komisji (UE) 2023/2660, zakazały stosowania glifosatu do desykacji w uprawach rzepaku oraz zbóż. Ograniczenie to, obowiązujące od 2024 roku, dotyczy również innych form desykacji mających na celu kontrolę momentu zbioru lub optymalizację młócki. Tym samym, glifosat może być używany jedynie jako herbicyd do zwalczania chwastów przed siewem.
Wraz z wprowadzeniem nowych przepisów, na rynku pojawiło się wiele pytań i wątpliwości dotyczących stosowania glifosatu, szczególnie w kontekście rzepaku. Wątpliwości te obejmują m.in. kwestię dopuszczalnych poziomów pozostałości glifosatu w ziarnie zbóż i nasionach oleistych po wprowadzeniu zakazu jego stosowania w zabiegu osuszania.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że choć glifosat nie może być już stosowany w procesie desykacji, to najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP) tej substancji w produktach rolnych, takich jak ziarna zbóż czy nasiona rzepaku, nie uległy zmianie. Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem (WE) nr 396/2005 w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni (ze zmianami), wartość NDP dla glifosatu w rzepaku wynosi 10 mg/kg. Oznacza to, że chociaż glifosat nie może być używany na późniejszych etapach uprawy, pozostałości wynikające z jego wcześniejszego użycia (np. przed siewem) są nadal dopuszczalne na tym samym poziomie.
Odnowienie zatwierdzenia substancji czynnej glifosat
W Unii Europejskiej przedłużono zatwierdzenie stosowania glifosatu do 2033 roku. Mimo że w ramach oceny odnowienia zatwierdzenia glifosatu nie stwierdzono bezpośredniego wpływu na różnorodność biologiczną, nie można było wykluczyć ewentualnych skutków pośrednich. Niektóre państwa członkowskie, takie jak Austria, Francja i Niemcy, podjęły kroki mające na celu całkowite wycofanie tej substancji, co może mieć dalekosiężne konsekwencje dla producentów i eksporterów. Takie działania budzą dodatkowe pytania wśród rolników i przedsiębiorstw handlujących pestycydami, dotyczące przyszłości glifosatu na rynku europejskim.
Pomimo zakazu stosowania glifosatu do desykacji rzepaku, substancja ta nadal może być stosowana w charakterze środka chwastobójczego. Obecnie obowiązujące przepisy nie zmieniają dopuszczalnych poziomów pozostałości glifosatu w nasionach rzepaku ani zbóż. Jednocześnie, działania podejmowane przez niektóre państwa członkowskie UE mogą wpłynąć na przyszłość stosowania glifosatu, zarówno w Polsce, jak i na poziomie całej Unii Europejskiej.
W przypadku pytań lub wątpliwości Eksperci J.S. Hamilton pozostają do Państwa dyspozycji.