Celem znakowania żywności jest przekazanie konsumentom rzetelnych i zrozumiałych informacji, aby mogli podejmować przemyślane decyzje zakupowe.
Poza informacjami obowiązkowymi bardzo często etykiety są przepełnione hasłami „marketingowymi” podawanymi dobrowolnie, które mają za zadanie wyróżnić produkt na półce sklepowej i zachęcić konsumenta do jego zakupu.
Hasła takie podkreślają szczególne cechy produktu wskazując, że zawiera on składniki pożądane przez konsumentów lub nie zawiera takich, których konsumenci unikają. Mogą odnosić się do szczególnych warunków uprawy czy procesu produkcji lub wskazywać, że formuła jest odpowiednia dla konkretnej grupy docelowej. Najważniejsze, aby w gąszczu informacji dobrowolnych nie znikały informacje obowiązkowe oraz, aby znakowanie jako całość było zrozumiałe dla konsumenta i pozwalało wybrać to, czego faktycznie szuka i potrzebuje.
CO OZNACZAJĄ KONKRETNE HASŁA I JAK JE INTERPRETOWAĆ?
- „Bez glutenu” lub produkt „bezglutenowy” – to produkt, w którym zawartość glutenu jest poniżej 20 mg/kg. Bardzo często produkty bezglutenowe są objęte dobrowolnym systemem certyfikacji potwierdzającym nieobecność glutenu w produkcie. Użyte wówczas w znakowaniu logo jednostki certyfikującej stanowi dla osób borykających się z celiakią potwierdzenie wiarygodności użytego hasła i możliwości bezpiecznego spożycia produktu.
- „Bez laktozy” – w Polsce zgodnie ze stanowiskiem GIS informację „bez laktozy” można podać tylko w przypadku produktów, w których konsument laktozy mógłby się spodziewać tzn. w produktach mlecznych, ale też w ich analogach np. napojach sojowych, a produkt finalny nie zawiera laktozy tzn. maksymalna zawartość laktozy jest poniżej 0,01 % – 10 mg laktozy na 100 g produktu.
- „Bez GMO” – hasło odnoszące się do produktów wyłącznie roślinnych i możliwe do użycia tylko, gdy w produkcie jest powyżej 50 % składników, dla których istnieją odpowiedniki GMO i faktycznie są one wolne od GMO. Składniki, dla których na terenie UE możliwe są odpowiedniki GMO to: kukurydza, rzepak, soja i burak cukrowy. Zatem oznakowane jako „bez GMO” mogą być np. chrupki kukurydziane składające się tylko z mąki kukurydzianej bez GMO natomiast chipsy ziemniaczane nie mogę być w ten sposób znakowane (bo wszystkie ziemniaki na rynku są bez GMO). Dla produktów pochodzenia zwierzęcego oraz produktów wieloskładnikowych, w których chociażby jeden składnik jest pochodzenia zwierzęcego możliwe jest zastosowanie hasła „Wyprodukowano bez stosowania GMO” co odnosi się do procesu produkcji i nie stosowania pasz z GMO do karmienia zwierząt. Użycie hasła jest możliwe tylko wówczas, gdy udokumentowany jest sposób karmienia zwierząt paszami bez GMO i składniki produktu mają taki status.
- „BIO”, „EKO” – hasła odnoszące się do produkcji ekologicznej, czyli produkcji z poszanowaniem zasad ochrony środowiska i utrzymania różnorodności biologicznej ściśle regulowane przepisami UE. Produkty znakowane jako ekologiczne na etykiecie mają logo zielonego liścia, pod nim numer jednostki certyfikującej oraz wskazanie miejsca pochodzenie surowców rolnych. W wykazie składników wszystkie składniki pochodzące z produkcji ekologicznej są dokładnie zaznaczone.
- „Produkt może być spożywany przez wegan” lub „odpowiedni dla wegan” – produkt może być w ten sposób znakowany pod warunkiem, że nie zawiera żadnych składników pochodzenia zwierzęcego lub, że produkty pochodzenia zwierzęcego nie były używane w procesie jego produkcji. Czasem z samego wykazu składników nie można wywnioskować, że składniki są pochodzenia zwierzęcego, np. substancje dodatkowe są pozyskiwane ze zwierząt czego po nazwie substancji nie widać, zatem umieszczenie hasła musi być potwierdzone dokładną analizą składu produktu przez producenta. Bardzo często produkty dla wegan są objęte dobrowolnym systemem certyfikacji i wówczas weryfikowane są pod kątem ustandaryzowanych wymagań jednostki certyfikującej i znakowane jej logo.
- „Bez barwników”, „bez konserwantów”, „bez wzmacniaczy smaku” – hasła odnoszące się do formuły produktu, która zgodnie z deklaracją powinna być wolna od konkretnych substancji dodatkowych. Należy mieć na uwadze, że brak w wykazie składników substancji konserwujących czy wzmacniaczy smaku nie jest jednoznaczny z brakiem tych substancji w produkcie. Część dodatków może wchodzić do produktu na zasadzie przenoszenia ze składnikami złożonymi, które wchodzą w skład produktu finalnego i nie muszą być wówczas deklarowane. Dodatkowo praktyka rynkowa wskazuje, że część składników, które nie są ujęte na liście dozwolonych substancji dodatkowych, czyli nie objętych obowiązkiem deklarowania ich funkcji technologicznej na etykiecie, jest dodawana do produktu w tym samym celu technologicznym co substancje dodatkowe, a nie jest wykazywana jako takie w znakowaniu. Zastosowanie hasła „bez wzmacniaczy smaku” w produkcie z dodanym ekstraktem drożdżowym, który jest naturalnym źródłem kwasu glutaminowego, działającego w ten sam sposób co wzmacniacz smaku glutaminian monosodowy E 621 nie jest możliwe.
W Laboratorium J.S. Hamilton Poland Sp. z o.o. wykonujemy weryfikację treści etykiet środków spożywczych przeznaczonych na rynek krajowy i zagraniczny.
Jeśli mają Państwo wątpliwości co do poprawności znakowania swoich produktów, w tym stosowanych haseł marketingowych, Eksperci J.S. Hamilton pozostają do Państwa dyspozycji.
