Zwiększające się zapotrzebowanie na żywność, rozwój urbanizacji, zmiany klimatu oraz ogromna liczba czynników chorobotwórczych powodują, że produkcja żywności dla 8 miliardów ludzi bez stosowania środków ochrony roślin jest praktycznie niemożliwa.
Niewątpliwie stosowanie pestycydów chroni uprawy, zwierzęta gospodarcze oraz ludzi przed działaniem szkodników oraz skutkuje zwiększeniem plonów i ograniczeniem rozprzestrzeniania się czynników chorobotwórczych. Przestrzeganie zasad ich wykorzystywania w rolnictwie gwarantuje produkcję bezpiecznej żywności..
CZYM ZATEM SĄ ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN I CZY WPŁYWAJĄ NEGATYWNIE NA NASZE ZDROWIE?
Obecnie stosowane pestycydy to szeroka gama substancji chemicznych, syntetycznych bądź naturalnych używanych do zwalczania szkodników, takich jak chwasty, owady, gryzonie, grzyby i bakterie.
Pestycydy różnią się budową chemiczną, toksycznością i okresem karencji, selektywnością i terminem stosowania. W zależności od tych cech pestycydy są rożnie klasyfikowane. Istotny jest podział, ze względu na ich skład, w którym wyróżniamy m. in. pestycydy fosforoorganiczne, chloroorganiczne oraz organiczne związki rtęci. Środki ochrony roślin należące do tych grup wykazują silne działanie neuro- i immunotoksyczne oraz wpływają na gospodarkę hormonalną organizmu i przebieg procesów enzymatycznych. Mogą się także przyczynić do przewlekłych i ostrych zatruć, w wyniku kumulacji danego związku chemicznego w organizmie.
Proces rejestracji pestycydu to naukowa, prawna i administracyjna procedura. Na tym etapie prowadzonych jest szereg badań mających na celu określenie szkodliwości danego preparatu oraz zasad jego stosowania np. ilości, w jakiej powinien zostać użyty, częstotliwości i czasu jego wykorzystania, stopnia rozcieńczenia, a także praktyki przechowywania i usuwania. Związane jest to z wieloma czynnikami m. in. z budową i właściwościami chemicznymi zastosowanego związku chemicznego, z rodzajem szkodnika, w etapem wzrostu rośliny, w którym zostanie zastosowany preparat, planowanym terminem zbiorów, a także stopniem i czasem rozkładu związku.
Określone w trakcie badań parametry są tak dobrane, aby preparat zapewniał ochronę plonów przed szkodnikami, ale również zdążył zostać zmetabolizowany lub rozłożony zanim żywność trafi do konsumenta. Dlatego najczęstszą przyczyną wykrywania przekroczeń pozostałości pestycydów jest niestosowanie przez producentów żywności instrukcji korzystania ze środków ochrony roślin podanej na etykiecie produktu – stosowanie ich w zbyt dużych ilościach lub w nieodpowiednim czasie.
Pomimo, iż środki ochrony roślin są stosowane od bardzo dawna i niektóre z nich zostały już niejednokrotnie poddane ocenie bezpieczeństwa, to jednak niezbędny jest ciągły monitoring. Obecnie nad kontrolą bezpieczeństwa żywności w Polsce czuwa Główny Inspektorat Sanitarny, natomiast za wprowadzanie pestycydów do obrotu i kontrolę ich stosowania odpowiada Minister Rolnictwa i Wsi. Na poziomie Unii Europejskiej oceną szkodliwości pestycydów zajmuje się Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), biorący udział w określaniu najwyższych dopuszczalnych poziomów pestycydów w żywności (NDP).
Zgodnie z prawodawstwem Unii Europejskiej (art. 32 rozporządzenia (WE) nr 396/2005) EFSA co roku przedstawia także raport roczny ze sprawdzenia poziomów pozostałości pestycydów na rynku europejskim. Z ostatniego raportu z 2022 roku wynika, ze dla 94,9% z 88141 analizowanych próbek otrzymano wyniki poniżej maksymalnego dopuszczalnego poziomu.
W przypadku pytań lub wątpliwości Eksperci J.S. Hamilton pozostają do Państwa dyspozycji.
