Warzywa znajdują się u podstawy Piramidy Zdrowego Żywienia opublikowanej w 2016 roku przez Instytut Żywności i Żywienia. W praktyce oznacza to, że powinny stanowić co najmniej połowę naszego dziennego jadłospisu.
Są skarbnicą składników odżywczych, witamin oraz minerałów. Stymulują układ immunologiczny do pracy, a dzięki wysokiej zawartości błonnika wspomagają układ pokarmowy. Z tego względu istotny jest ciągły monitoring dostępnych na rynku warzyw, w zakresie ich jakości i bezpieczeństwa. Jednym z podstawowych elementów monitoringu żywności jest ocena zawartości pozostałości pestycydów.
Zgodnie z opracowanym przez Główny Inspektorat Sanitarny planem monitorowania pozostałości pestycydów w żywności w 2021 przebadano 62 różnych artykułów żywieniowych pod kątem pozostałości 320 pestycydów. Zakres badań został opracowany na podstawie wymagań Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (EU) 2020/585 oraz analizy raportów oznaczeń pozostałości pestycydów w żywności w poprzednich latach. Czynnikami wpływającymi na wybór produktów były m. in. przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w danych produktach, częstotliwość występowania wielokrotnych pozostałości w poprzednich latach, a także analiza danych na temat szkodliwości pozostałości pestycydów obecnych w produktach dla zdrowia konsumentów. Raporty z badań prowadzonych w poprzednich latach są dostępne na stronie https://www.pzh.gov.pl/.
W 2021 do badań pobrano 3754 próbek, w tym 1613 próbek warzyw, stanowiących o 49% więcej próbek niż przebadanych owoców. W 59% próbkach warzyw stwierdzono obecność pozostałości pestycydów. W tabeli poniżej przedstawiono warzywa, w których procent oznaczenia pozostałości pestycydów w stosunku do ilości pobranych próbek był najwyższy. Statystyki dotyczą tylko tych produktów, z których pobrano co najmniej 8 próbek.
|
Warzywo |
Ilość przebadanych próbek | Ilość próbek, w których oznaczono pozostałości pestycydów | % próbek, w których oznaczono pozostałości pestycydów |
| Rukola | 41 | 41 | 100% |
| Seler naciowy | 33 | 30 | 90,9% |
| Jarmuż | 42 | 37 | 88,1% |
| Seler korzeń | 58 | 48 | 82,8% |
| Brukselka | 41 | 33 | 80,5% |
| Pomidory | 125 | 99 | 79,2% |
|
Pieczarka biaława |
40 |
30 |
75% |
W 2021 zidentyfikowano 108 (6,7%) próbek warzyw niezgodnych z najwyższymi dopuszczalnymi poziomami pozostałości pestycydów, co stanowiło o 0,6% więcej próbek niezgodnych w porównaniu do owoców.
Najwięcej przekroczeń najwyższych dopuszczalnych pozostałości pestycydów (NDP) stwierdzono w jarmużu kędzierzawym (38,1%), korzeniu selera (29,3%), kapuście pekińskiej (18,9%) i selerze naciowym (15,15%). W jarmużu odnotowano także najwyższe zgłoszone przekroczenie wynoszące 19000 razy wartości NDP dla buprofezyny. Warto wspomnieć również, że jarmuż znalazł się na trzecim miejscu tegorocznej (tj. z 2023 roku) listy Dirty Dozen, dotyczącej najwyższych zawartości pozostałości pestycydów w owocach i warzywach na rynku amerykańskim. Niestety w latach 2017-2020 jarmuż nie był poddany badaniom w Polsce, jednak co roku badany był seler korzeniowy. W celu prześledzenia zawartości pozostałości pestycydów w korzeniu selera wykorzystano raporty Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH.
Dane dotyczące ilości przebadanych próbek, ilości próbek przekroczonych oraz „czystych” przedstawiono w tabeli poniżej.
| Rok | Ilość przebadanych próbek | Ilość próbek przekroczonych, po uwzględnieniu rozszerzonej niepewności 50% | Ilość próbek, w których nie stwierdzono obecności pozostałości żadnego badanego pestycydu | Najczęściej wykrywane pestycydy |
| 2020 | 54 | 14 (25,9%) | 8 (15%) | difenokonazol, linuron, azoksystrobina |
| 2019 | 42 | 11 (26,2%) | 1 (2%) | linuron, azoksystrobina, difenokonazol, chlorpyrifos, boskalid |
| 2018 | 55 | 1 (1,82%) | 21 (38%) | azoksystrobina, difenokonazol |
| 2017 | 50 | 1 (2%) | 25 (50%) | azoksystrobina, difenokonazol |
Jak wynika z danych przedstawionych w raportach, niestety obserwujemy wzrost ilości oznaczanych pozostałości pestycydów w selerze korzeniowym w porównaniu do 2017 i 2018 roku oraz powtarzalność występowania oznaczanych pestycydów. Azoksystrobina, difenokonazol i linuron również w 2021 należały do grupy najczęściej oznaczanych pestycydów w warzywach. Oprócz nich oznaczono także w znacznych ilościach: jon bromkowy, boskalid, ditiokaraminiany, fluopyram oraz acetamipryd.
Najmniej pozostałości pestycydów wykryto w burakach, kapuście głowiastej i cebuli. Po prześledzeniu wyników z lat 2017-2020, stwierdzono, że kapusta głowiasta jest poddawana badaniom co roku od 2017. Jak wskazuje rozporządzenie Komisji (UE) 2021/601 z dnia 13 kwietnia 2021 również w 2022 została wzięta pod lupę. Z niecierpliwością oczekujemy wyników, które prawdopodobnie ukażą się na początku 2024 roku. Niestety, jak wynika z rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2022/741 z dnia 13 maja 2022 r. cykl badań kapusty głowiastej w 2023 roku został przerwany. W 2023 roku do badań zdecydowano pobrać próbki kalafiora, cebuli, marchwi, ziemniaków oraz suszonej fasoli. W 2024 roku zostaną przebadane bakłażany, brokuły oraz papryki, natomiast w 2025 zgodnie z programem sprawdzeniu na zawartości pozostałości pestycydów zostaną poddane sałaty, ponownie kapusta głowiasta, pomidory i szpinak.
Podczas analizy danych zamieszczonych w raportach dla produktów, zleconych w ramach corocznych kontrolnych badań, należy pamiętać, że wymienione w powyższych rozporządzeniach produkty dotyczą danej grupy lub podgrupy produktów. Do badań pobiera się próbki będące głównym produktem z grupy lub podgrupy, zgodnie z wykazem zawartym w części A załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) 2018/62.
Jeśli jesteś zainteresowany oznaczeniem pozostałości pestycydów w swoim produkcie zapraszamy do kontaktu. Oferujemy szeroki wachlarz oznaczanych pestycydów, krótkie terminy realizacji oraz rzetelność otrzymanych wyników.
W przypadku pytań lub wątpliwości Eksperci J.S. Hamilton pozostają do Państwa dyspozycji.
