Witaminy i składniki mineralne badania

Witaminy i składniki mineralne są niezbędnym elementem do prawidłowego funkcjonowania organizmów. Poziom ich zawartości jest zatem jednym z ważniejszych wskaźników jakości produktów żywnościowych oraz odpowiednich zabiegów technologicznych.

Witaminy mogą być pochodzenia naturalnego lub otrzymywane syntetycznie, a ich analityka jest niezmiernie skomplikowana z uwagi na różnorodność struktur i właściwości.

Składniki mineralne to pierwiastki chemiczne, związki egzogenne, czyli takie, które nie są syntetyzowane przez nasz organizm i należy dostarczać je z zewnątrz w odpowiednich dawkach i proporcjach. Ważne dla naszego ciała są nie tylko makroelementy (czyli składniki mineralne, do których zaliczyć można magnez, potas, wapń, siarkę, fosfor, sód
i chlor), na które zapotrzebowanie organizmu jest duże, ale również mikroelementy (takie jak na przykład jod, chrom, żelazo, miedź, selen, cynk i fluor), których potrzebujemy nieco mniej.

Badania potwierdzające zawartość witamin i składników mineralnych wykonuje się głównie w przypadku suplementów diety, a także w przypadku środków spożywczych powszechnie spożywanych, gdy ich obecność oraz poziom zawartości  świadczą o szczególnej wartości odżywczej produktów.

Ilość witamin i składników mineralnych, które przedstawiono w tabeli w Załączniku XIII do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004, ze zmianami, można deklarować na opakowaniu żywności, jeżeli występują w znaczącej ilości. Tę znaczącą ilość oblicza się, wykorzystując odpowiednie zależności:

  • 15 % referencyjnych wartości spożycia, zawarte w 100 g lub 100 ml, w przypadku produktów innych niż napoje,
  • 7,5 % referencyjnych wartości spożycia, zawarte w 100 ml, w przypadku napojów,
  • 15 % referencyjnych wartości spożycia, w przeliczeniu na porcję, jeżeli dane opakowanie zawiera wyłącznie jedną porcję.

J.S. Hamilton Poland wykonuje analizy w swoim centralnym laboratorium w Gdyni, niekiedy również we współpracy
z najlepszymi uznanymi w tej dziedzinie laboratoriami europejskimi. Oznaczenie witamin i składników mineralnych wymaga zastosowania wielu specjalistycznych technik badawczych.

W przypadku witamin dobór techniki badawczej jest związany głównie z klasyfikacją i strukturą badanej witaminy. Najczęściej wykorzystuje się techniki chromatograficzne (technika chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną HPLC-FLD lub spektrofotometryczną HPLC-UV/VIS, HPLC-DAD) lub techniki mikrobiologiczne. Rzadziej stosowanymi technikami są metodyki enzymatyczne czy miareczkowe.

Do oznaczenia zawartości składników mineralnych laboratorium J.S. Hamilton Poland wykorzystuje technikę spektrometrii emisji atomowej z indukcyjnie wzbudzoną plazmą (ICP-OES) oraz spektrometrię mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS).

Badania witamin i składników mineralnych wykonywane są metodami akredytowanymi. Warto również dodać, że w przypadku wielu artykułów rolno-żywnościowych, środków żywienia zwierząt i premiksów laboratorium posiada akredytację w zakresie elastycznym, co oznacza, że może modyfikować metodę badań, zmieniać zakres pomiarowy metody oraz dodać nową badaną cechę (witaminę czy składnik mineralny) w ramach obiektu i metody. Aktualna lista badań prowadzonych w ramach zakresu elastycznego jest dostępna na stronie internetowej.

 

Metale ciężkie w żywności

Metale ciężkie są przykładem zanieczyszczeń, które do produktów żywnościowych i pasz przenikają w znacznym stopniu z otaczającego środowiska. Według dostępnych danych literaturowych na zanieczyszczenia najbardziej narażone są rośliny oraz produkty pochodzenia roślinnego, takie jak pieczywo i wszelkie produkty zbożowe, ryby i owoce morza.

Metalami ciężkimi najczęściej łączonymi z pojawieniem się problemów zdrowotnych są kadm, ołów, rtęć i arsen. Długotrwałe narażenie na podwyższony poziom tych pierwiastków powodować może zwiększone ryzyko rozwoju chorób nowotworowych i zaburzeń układu nerwowego, a także zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Podstawowym źródłem migracji metali ciężkich do środowiska są pyły i ścieki przemysłowe odprowadzane do wód
i ostatecznie trafiające do łańcucha pokarmowego. Wiele metali może przedostać się do żywności jako przemysłowe produkty uboczne i odpady.

Najwyższe dopuszczalne poziomy metali ciężkich w środkach spożywczych i paszach dla zwierząt są uregulowane
i zawarte w odpowiednich aktach prawnych. W przypadku środków spożywczych obowiązuje Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń
w środkach spożywczych, ze zmianami, które również określa wymagania dla cyny w środkach spożywczych w puszkach.
W przypadku środków żywienia zwierząt dopuszczalne granice określone są w Dyrektywie 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie niepożądanych substancji w paszach zwierzęcych, ze zmianami.

Badania poziomu metali ciężkich realizowane jest w Laboratorium J.S. Hamilton Poland w Gdyni oraz Hamilton
UO-Technologia w Słomczynie z wykorzystaniem odpowiednio opracowanych metodyk badawczych – w oparciu o założenia norm polskich i międzynarodowych, a także własne procedury badawcze. Najczęściej wykorzystuje się technikę spektrometrii emisji atomowej z indukcyjnie wzbudzoną plazmą (ICP-OES) oraz spektrometrię mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej (ICP-MS).